Driehoektraining

Het Filmpje: Het geheim van het Finse onderwijs:  http://www.youtube.com/watch?v=eD3pCojKRQY

Het onderwijsparadijs van Europa. Zo wordt Finland genoemd. Finse lagereschoolleerlingen hebben van alle Europese landen het minste uren les en het minste huiswerk. Toch scoren ze het beste op internationaal PISA-onderzoek. Hoe ze dat flikken? Met gemotiveerde leraren, grote speelplaatsen en veel knuffels. Zonder punten.

Op de speelplaats komt de basketbalring nog net boven de sneeuw uit piepen.

Op de speelplaats van de Pöllönkangasschool in Oulu ligt de sneeuw zo hoog dat de basketring nog net boven de berg uitpiept. De leerlingen druppelen in skioutfit de schoolpoort binnen. Als de skipakken en -laarzen zijn uitgetrokken en de leerlingen op kousen naar hun klaslokalen wandelen, ziet deze school er niet zo verschillend uit van een Vlaamse school. “Verrassend. Wij dachten hier de modernste onderwijsvormen en technieken te zien”, zegt Georges Vanderwegen, directeur van De School in Kessel-Lo die in het kader van een Comeniusproject samen met drie andere Vlaamse leraren een week in Finland les volgt. In de plaats daarvan lange gangen, grote en kleine klassen met banken netjes in rijen of in een U-vorm, krijtbord of smartboard vooraan … “Het onderwijs in Finland is redelijk traditioneel”, zegt juf Heli Grönroos. Waar zit dan het verschil met de andere landen die allemaal slechter scoren in internationale onderzoeken? “Ik denk dat onze leerlingen gelukkiger zijn op school. En daardoor liever en beter leren.”

Drie jaar dezelfde klas

Wanneer Heli de klas binnenstapt, springen meteen vijftien lachende gezichtjes rond haar benen. Iedereen krijgt een knuffel van de juf. Heli geeft les in het eerste leerjaar, maar volgend jaar verhuist ze mee met haar leerlingen naar het tweede en het jaar daarop naar het derde. “Dat heeft veel voordelen. We kennen elkaar door en door. Mijn leerlingen weten wat ze van mij kunnen verwachten en ik weet hoe ik elk van hen aanpak.”

Juf Heli Grönroos

“Ik denk dat onze leerlingen gelukkiger zijn”

Dat het niet vanzelfsprekend is om elk jaar nieuwe leerstof te geven, vindt ze een rare bedenking. “Natuurlijk is het gemakkelijker als je elk jaar opnieuw de lesvoorbereidingen van vorig jaar kan gebruiken, maar ik geef toch geen les voor mezelf? Voor de leerlingen is dít systeem beter. Ze zien mij als een tweede mama. Omdat ze zich goed bij mij voelen, leren ze gemakkelijker. En ze hoeven op het einde van het jaar niet allemaal hetzelfde minimumniveau te halen. Als een leerling trager vordert met een vak, werk ik daar volgend jaar gewoon verder aan, op zijn niveau. Niemand moet blijven zitten.”

In Finland zijn technische vakken even belangrijk als reken- en taalvakken. Ook jongens moeten er leren naaien.

Wim Keyen van het tweede leerjaar in Kessel-Lo zou meteen tekenen voor zo’n doorschuifsysteem. “Ik heb niet het gevoel dat hier meer gedifferentieerd wordt dan in Vlaamse scholen. Maar doordat je drie jaar krijgt met je klas in plaats van één, kan je via een gerichte individuele aanpak meer uit elke leerling afzonderlijk halen. Het werk met mijn leerlingen voelt soms niet af op het einde van het schooljaar. Een aantal hebben tijd nodig om zich aan mij aan te passen. Pas daarna boeken ze veel vooruitgang. Die zetten op 1 september een stap terug als ze weer een nieuwe leraar voor de klas krijgen.”

Punten verboden

Een misverstand is dat er in het Finse basisonderwijs geen toetsen of examens zijn. “We toetsen de leerstof wel”, zegt Heli. “Alleen plakken we er geen cijfers op. Dat is bij wet verboden in de eerste jaren van het basisonderwijs. Maar je moet als leraar wel weten waar je leerlingen staan.” De toetsen die Heli geeft zijn niet voor elke leerling gelijk. Dat vindt ze vanzelfsprekend. “Waarom zou je een jongen die goed is in wiskunde op dezelfde manier testen als iemand die er problemen mee heeft? Je moet testen wat ze wel en niet kunnen, elk op hun niveau. Alleen zo steek je er als leraar iets van op.” Heli is blij met de wet die cijfers geven verbiedt. “Ofwel haal je goede punten en dan heb je weinig aan een toets. Ofwel heb je problemen met de leerstof en maken slechte resultaten het nog erger. Je zin om te leren daalt, je ouders zijn kwaad, je schaamt je … Ik geloof niet dat daar één leerling beter van wordt.”

Ruimte voor spelen

Na 45 minuten is de les Fins al gedaan. Speeltijd! Alle leerlingen trekken snel hun skikleren aan en lopen naar buiten. Zelfs bij min vijftien. De Vlaamse leraren zijn verwonderd: “Nu al?” “Buiten spelen zit ingebakken in onze cultuur”, antwoordt Heli. “We geloven erin dat leerlingen daar beter van worden. Hoe meer ze spelen en energie opdoen, hoe beter ze zich daarna kunnen concentreren.”

In de namiddag is er geen school. Kinderen die willen, kunnen wel deelnemen aan georganiseerde activiteiten.

“Ik schrik hoe weinig ‘les’ hier gegeven wordt”, zegt Georges, de directeur van De School. “De leerlingen maken tien oefeningen en dan zijn ze weer gaan spelen. Maar ik zie ook wat het opbrengt. Leerlingen zitten hier niet ongeconcentreerd te schuifelen op hun stoel. Ze zijn rustig, letten goed op, doen mee. Je leert aan frisse leerlingen meer op een half uur dan aan uitgebluste leerlingen op twee uur. Terwijl onze Vlaamse leraren net denken ‘ik moet dit en dit allemaal gezien hebben, want anders ben ik slecht bezig als leraar.’ Ze stellen zich minder vaak de vraag of leerlingen wel iets hebben aan al die leerstof en oefeningen.”

Peter Lemmens, leraar LO van De School ziet nog een ander verschil. “Kijk hoeveel ‘ravotruimte’ ze hier hebben. Vlaamse scholen besteden weinig aandacht aan speelplaatsen. Alle aandacht gaat naar klassen. We zetten de speelplaats zelfs vol containers om nieuwe klassen te creëren. We nemen hun speelruimte af. Wij zien spelen niet als ‘leren’, terwijl ze daar ongelooflijk veel van opsteken.”

Directeur Georges Vanderweghen

“Je leert aan frisse leerlingen meer op een half uur dan aan uitgebluste leerlingen op twee uur.”

Lesvrije uren ook op school

Finse leraren geven in principe alleen ’s ochtends les. Ten laatste om 14 uur zijn alle leerlingen naar huis en is het muisstil in de gangen en de klassen. Toch blijven alle Finse leraren op school. “Echte vergaderingen zijn er weinig”, zegt Armi Seppänen , juf in het vijfde leerjaar. “Wel overleggen we constant met andere leraren. Heel wat leerlingen hebben extra zorg nodig. Soms werkt een aanpak niet, en dan bekijken we de alternatieven. Soms bereiden samen met een paar collega’s een les voor.” De Vlaamse leraren kijken op van die flexibiliteit. “Wij zijn te veel op onze eigen klas gefocust”, zegt Wim. “We dulden weinig inbreng van anderen. Terwijl je samen vaak wel een pak verder komt. Verzachtende omstandigheid: onze lessen zijn pas om 16 uur gedaan.” “Maar wij hebben toch ook lesvrije uren”, reageert directeur Georges. “Die worden vaak niet ten volle benut. Ik zou het fijn vinden als elke leraar tot half vijf op school zou blijven. Beschikbaar voor overleg. Zo hoeven we ‘s avonds niet meer te vergaderen. Ik maak me sterk dat alle overlegmomenten tussendoor of tijdens lesvrije uren kunnen.”

‘Zwakke’ vakken

Alle leraren in Finland hebben een masterdiploma. Juf Armi is master in de pedagogie en Engelse taalkunde.

In de lerarenkamer zijn juf Armi en meester Jarkko druk in gesprek over een leerling uit Armis klas. Het meisje is een technisch wonder, maar wil volgend jaar toch liever de optie ‘naaien’ kiezen in plaats van ‘techniek’. “Jarkko kent het meisje heel goed”, verduidelijkt Armi. “We geven les in elkaars klassen. Ik spreek goed Engels, maar ben een kluns in techniek. Dus neemt Jarkko mijn techniekles over terwijl ik Engels geef in zijn klas.” Armi staat dit jaar in vijf verschillende klassen. In het begin van het schooljaar puzzelen de leraren samen een schema in elkaar. De vakken die je liever niet geeft, gooi je op tafel. Een andere leraar kan dat vak dan nemen. Zo maakt elke leraar zijn pakket klaar. Toch doen de Finnen dat niet om het zichzelf makkelijk te maken. Wél omdat ze geloven dat de leerlingen er beter van worden. “Ook leraren hebben ‘sterke’ en ‘zwakke’ vakken. Wat hebben mijn leerlingen aan een juf die niet sterk is in techniek?” zegt Armi. “Dan leren ze het toch beter van Jarkko, die gedreven is en weet waarover hij praat?”

Geen gestandaardiseerde toetsen, geen punten, drie jaar lang dezelfde klasjuf … Het argument waarom de Finnen doen wat ze doen kent slechts één antwoord: het is het beste voor de leerlingen. “Het Finse systeem is niet altijd vergelijkbaar met het onze”, weten de Vlaamse leraren. “Ze hebben een andere populatie, andere problemen, minder armoede. Wij doen het in moeilijkere omstandigheden zeker goed. Maar het is aanstekelijk hoe leraren zichzelf steeds op de tweede plaats zetten en er zo voor zorgen dat leerlingen optimaal kunnen leren. We hebben vooral iets over onszelf als leraar geleerd”, besluit Georges.

Het Filmpje: Het geheim van het Finse onderwijs: http://www.youtube.com/watch?v=eD3pCojKRQY

http://www.klasse.be/leraren/36616/finland-punten-geven-is-bij-wet-verboden/#.UipHH5Kxpbm