Driehoektraining

Lessen uit Lissabon

Vorige week ben ik voor Stichting Actief Ouderschap naar de internationale conferentie ouderbetrokkenheid geweest. De presentaties op de tweejaarlijkse Ernape-conferentie (European Research Network about Parents in Education) werden dit jaar door maar liefst 31 landen verzorgd.  Dit waren meer landen dan twee jaar geleden, toen ik deze conferentie ook mocht bezoeken. Drie dagen lang werden de deelnemers ondergedompeld in het thema ouderbetrokkenheid. We hebben overigens, op aandrang van Joyce Epstein,  afscheid genomen van het woord “Ouderbetrokkenheid”. Het is beter om te spreken over “ouders-school en community partnerschap”.  Laten we eerlijk zijn; elke ouder wil in het diepst van de ziel betrokken worden. Betrokkenheid zit in de natuur van een ouder. Partnerschap dekt de lading veel beter. Samen optrekken als school met ouders is bij alle ouders een diepgewortelde wens. Het zijn de professionals die hiervoor nog niet klaar zijn .

Er valt veel te leren als we kijken naar de activiteiten van scholen over de hele wereld om beter met ouders samen te werken.  Ik zal hier de meest opmerkelijke lessen die ik heb opgepikt aanstippen.

Het thema Ouderbetrokkenheid

Ouderbetrokkenheid staat wereldwijd hoog op de agenda. Een onderzoek in Denemarken, Duitsland, Frankrijk en Engeland toont aan dat de focus hierin wel verschilt. Zo blijkt in katholieke gebieden de focus meer op de familie te liggen, in protestante gebieden de focus meer op leraren en in  Angelsaksische landen de focus het meest op de ouders te liggen. Overal ter wereld ging ouderbetrokkenheid vroeger meer over gezelligheid  en welkom voelen op school. Nu praat iedereen over hogere resultaten met ouders. Dat blijkt veel beter aan te slaan bij de politiek.

De centrale vraag bij deze conferentie was hoe we gezamenlijk het partnerschap kunnen opschalen. Er zijn wereldwijd honderdduizenden scholen. Hoe krijgen we die allemaal om? Als maar enkele scholen meedoen, leidt dit tot vergroting van ongelijkheid, volgens Joyce Epstein.

Veel mooie voorbeelden van pogingen om meer scholen te verleiden tot partnerschap zijn langsgekomen. Ik heb mogen vertellen van onze initiatieven in Almere waar de gemeente met visie en daadkracht leiding geeft aan het stimuleren van de ouderbetrokkenheid door middel van een financiële impuls aan scholen met een ISOP-label. Dergelijke voorbeelden hebben we ook van Chili gehoord. Op de conferentie klonk een roep om gedegen wereldwijd onderzoek naar de effecten van deze vorm van stimulering omdat het gevoel overheerst dat dit zeer effectief is.

Er zijn honderden onderzoeken die bevestigen dat partnerschap met ouders veel positieve effecten hebben. Het staat onomstotelijk vast dat ouderbetrokkenheid noodzakelijk is om kinderen tot optimale ontwikkeling te laten komen. Joyce Epstein maakte de vergelijking met het leesonderwijs. Er is 100 jaar intensief onderzoek naar manieren om te leren lezen, en we hebben de beste manier nog niet ontdekt. Voor partnerschap met ouders hebben we de beste manier ook nog niet te pakken, maar we hebben wel bewezen dat het noodzakelijk is. Het argument dat er nog veel onderzoek gedaan moet worden ontslaat ons dus niet van het oppakken van dit thema op de scholen.

Vaderbetrokkenheid

In het symposium over vaderbetrokkenheid werd ingezoomd op de rollen van vaders en moeder in relatie tot de school. De rollen van vaders veranderen zeer sterk in de wereld. Dit heeft grote gevolgen voor scholen en ouderbetrokkenheid. Neem bijvoorbeeld Afrika. Vaders waren 15 jaar geleden nog vaak de leraar van hun kind. Door de internationale afspraken dat ieder kind recht heeft op onderwijs is deze rol bij de vaders verdwenen. Vaders in Afrika tonen nu hun betrokkenheid door het betalen van schoolgeld dat vaak 25% van hun inkomen beslaat. Vaders hebben wereldwijd meestal de rol als verzorger van basisvoorwaarden, geld en veiligheid.(Secundair niveau betrokkenheid)

Wereldwijd zien we dat vaders met hogere opleidingen drukkere banen hebben en minder tijd voor kind. Overigens werden er voorbeelden genoemd van creatieve vaders in India die tijd creëerden met i.C.T.

Een onderzoek uit Canada toont aan dat vaders 2 maal zo veel invloed hebben op het leren en gedrag van dochters maar zelf vinden dat ze 3 maal zo veel invloed hebben op hun zoons. Vaders tonen dus meer betrokkenheid bij hun zoons. Ook vinden vaders huiswerk belangrijker dan moeders.

In Canada en de VS zijn programma’s  om de ouderbetrokkenheid te stimuleren met zowel vader als moeder tijdens de zwangerschap. Ook zien we dat daar nu steeds vaker verzorgingsverlof wordt opgenomen.

Spaans onderzoek laat zien dat vaders zich zelden aangesproken voelen door algemene uitnodigingen en moeders wel. Persoonlijk uitnodigen dus!

Vaders blijken overal meer betrokken bij spelen, bedtijd en rijden naar sportclubs. Partnerschap met school is in alle landen lastig. Het blijkt veel beter te werken als activiteiten buiten de school plaatsvinden in bijvoorbeeld koffiehuizen (Turkije), oudercafé’s (Duitsland), sportkantine’s (V.S.) of feesten.

CHINA

Een opmerkelijke presentatie kregen we van een Chinese onderzoeker. In China ziet met het belang  van ouderbetrokkenheid en verandert het gedrag van de leraren en scholen. De versterking ouderbetrokkenheid en beslisbevoegdheid van ouders is toegevoegd aan de taak van de leraar in China. Er is een programma waarin ook ouders van lagere sociale status mee kunnen doen. Zij moeten een stem en taak krijgen in de scholen door in te zoomen op mogelijkheden van ouders. Ouders die dat kunnen mogen de lessen beoordelen en de model leraar van het jaar kiezen. Ouders mogen zelfs één dag de baan van de directeur overnemen. Er is georganiseerd dat er elke maandag een ouder de rol van directeur overneemt. We waren sprakeloos na deze presentatie. Wat een cultuurverschillen en wat een ontwikkelingen!

FINLAND

Ook opvallend was de presentatie van de Finse onderzoekers. Zij gaven aan dat meer dan de helft van de kinderen niet graag naar school gaat. Finland staat met het onderwijs hoog in de PISA ranglijst als het gaat om leervakken, maar bieden weinig ruimte voor het uiten van emoties en gevoelens. Ook in Finland komen ouders en school meestal pas bij elkaar als het mis gaat. De Finse onderzoekers pleitten ervoor  het kind te betrekken bij het partnerschap om een betere zelfperceptie en meer inzicht in het eigen leren en motivatie te verkrijgen.

Het mag duidelijk zijn dat er nog veel meer te vertellen is over deze conferentie. Op http://www.ernape.net/ is meer informatie te vinden.

David Kranenburg , Stichting Actief Ouderschap.