Dit blog is geschreven door Monique Wessels. Monique is eigenaar van IB-support.   Als zelfstandig intern begeleider, trainer, coach en onderwijsadviseur deelt ze sinds 2010 haar expertise op diverse reguliere basisscholen, SBO en SO-scholen.

Schoolleiders doen er goed aan leraren de kans, tijd en ruimte te bieden een lerende organisatie neer te zetten. Pas dan kan de school spreken van een Professionele Leergemeenschap, oftewel doelgericht teamwork! Leren in de 21e eeuw betekent blijven investeren in professionalisering als voorwaarde voor goed onderwijs. Bij dit proces zijn heel veel partijen betrokken: leerkrachten, intern begeleiders, assistenten én schoolleiders. In dit blog richt ik me met name op de schoolleider en de intern begeleider.

Continue professionele ontwikkeling

Leren doe je van en met elkaar. Je creëert een hoge onderwijskwaliteit door in te blijven zetten op verbetering van de leerkrachtvaardigheden en expertise binnen de school. in combinatie met een gemotiveerde houding van de leerkracht, is dit een bepalende voorwaarde voor goed onderwijs. Of zoals John Hattie het formuleert in zijn boek Visible learning (2009): “Organiseer continue professionele ontwikkeling van de leraren om tot blijvende ontwikkelingen te komen binnen de school.”

Hoge verwachtingen

Managen van de lerende organisatie vraagt een faciliterende en coachende houding van de ib-er en de schoolleider, waarbij iedereen hoge verwachtingen heeft van collega’s, de leerlingen en vooral zichzelf. Als intern begeleider en trainer van teams rondom passend onderwijs, zie ik in alle scholen die ik begeleid, dat het denken in mogelijkheden een grote rol speelt bij het succesvol invoeren van passend onderwijs. Scholen die  blijven denken in onmogelijkheden en beperkingen, maken het onderwijs nooit passend en blijven puzzelen. Van belang is dat iedereen vertrouwen naar elkaar en in het leerproces uitspreekt. De schoolleider stuurt nadrukkelijk op een transparant en veilig school-werk-klimaat voor  team én leerlingen. Hoge verwachtingen, denken in mogelijkheden en vertrouwen in een goede afloop gaan bij veranderingen vaak hand in hand.

Belangrijke voorwaarden voor succes

Bij het goed neerzetten van een lerende organisatie zijn de volgende factoren van groot belang: verantwoordelijkheid, tijd, ruimte en professionalisering.

1. Verantwoordelijkheid

Goed onderwijs creëer je door als schoolleider de leiding te nemen, als intern begeleider de coachende rol op je te nemen en het eigenaarschap van de onderwijskwaliteit nadrukkelijk bij de leerkracht wordt gelegd. Aandachtspunten hierbij zijn:

1. Zorg met elkaar dat alle taken per rol duidelijk zijn.
2. Creëer werkgroepen die doelgericht werken aan een gezamenlijke taak.
3. Vergader structureel en inhoudelijk. Dat betekent dat je zo min mogelijk vergadertijd aan ‘huishoudelijke bijzaken’  (zoals warme truiendag, traktatie afspraken en dergelijke) besteedt.
4. Neem als onderwijsprofessional ook de verantwoording om feedback te geven, te ontvangen en er echt iets mee te doen.

Wanneer een team op deze manier verantwoordelijkheid leert te nemen (en te krijgen), ligt er een stevige bodem voor het vertonen van professioneel gedrag. Een degelijke basis is een voorwaarde om de lerende organisatie vorm te kunnen geven.

2. Tijd

Om een succesvolle lerende organisatie te worden, is ook het effectief omgaan met tijd een belangrijke factor. Dit realiseer je door:

1. efficiënt te plannen (zowel binnen als buiten de lesgebonden tijd).
2. Het organiseren van de groepsbespreking en leerlingbespreking in bouw- of parallel-overleg. Op deze manier zorg je voor meer input van collega’s en direct bruikbare interventies.
3. Door andere overlegmomenten in bouw- of parallel-overleg te plannen, zet je als schoolleider een strakke en efficiënte organisatie neer.
4. Als intern begeleider is het invoeren van een zorgstructuur die opbrengstgericht, cyclisch en coachend is, er één die stuurt op een lerende organisatie, waarin de leerkracht in zijn kracht staat.

In de praktijk zie ik dat ik met de ib-ers op verschillende scholen op zoek blijf naar nóg meer tijd om met collega’s te kunnen professionaliseren. Op deze zoektocht ben ik Snappet tegen gekomen. De inzet van een digitaal leermiddel als Snappet, kan aanzienlijke tijdwinst opleveren door het wegvallen van nakijkwerk, het overnemen van een stuk planning van de instructie, etcetera. Deze vrijgekomen tijd kan besteed worden aan het verhogen van de kwaliteit van de instructie en het invoeren van collegiale consultatie.

3. Ruimte

Ruimte krijgen van de schoolleider om jezelf te ontwikkelen tot een onderwijsprofessional met hart voor zijn vak en oog voor de onderwijsbehoeften van leerlingen, is geen utopie maar een noodzaak. Oog hebben voor onderwijsbehoeften is namelijk een voorwaarde om passend onderwijs te kunnen bieden. Een lerende organisatie heeft een veilig schoolklimaat nodig om feedback te durven geven en ontvangen, om vertrouwen te hebben in elkaar als collega’s en tegelijkertijd fouten te mogen maken.

4. Professionalisering

Een laatste voorwaarde om te komen tot een lerende organisatie is te weten waar de nascholings- en professionaliseringsbehoeften op schoolniveau liggen. Wat heeft jouw school nog nodig? Wat is de volgende stap voor jezelf of voor je collega, om verder te kunnen professionaliseren?  Hoe benutten we de onderwijskundige kansen die nieuwe leermiddelen zoals Snappet te bieden hebben? Probeer als schoolleider deze behoeften zo concreet mogelijk te formuleren en vervolgens te realiseren.

Nooit te oud om te leren

Een echt lerende organisatie besteedt voldoende aandacht aan de items verantwoordelijkheid, tijd, ruimte en professionaliteit. Alleen dán doe je recht aan het uitoefenen van ons mooie vak en krijgen leerlingen de ruimte om onderwijs te volgen dat past bij de 21^e eeuw.  Als onderwijsprofessionals zijn wij tenslotte nooit te oud om te leren!  Als twee al meer weten dan één, wat gebeurt er dan als een geheel team kennis en expertise met elkaar gaat delen!

http://www.l21.nl/geen-lerend-kind-zonder-een-lerende-leerkracht/