Driehoektraining

Hoe onschuldig is een fopspeen?

2013 © Sarah Morton

Sarah Morton neemt de fopspeen op de korrel..

Graag zie en hoor ik baby’s en peuters kletsen, zingen, lachen van plezier en de wereld begroeten. Ook verdriet en boosheid uiten is gezond.
Kinderen die een stem hebben, zijn in mijn beleving relaxter, bijdehanter en hebben een betere woordenschat dan kinderen die stil gehouden worden. Ze kunnen duidelijk maken wat ze willen en hoeven geen emoties op te kroppen. Zij hebben meer contact met de omgeving en leren daardoor ook meer. Ze doen meer positieve ervaringen op.

Zelf ben ik zonder fopspeen opgegroeid, waar ik heel blij mee ben. Ik moet er niet aan denken dat iemand mijn stem dempt, zodra ik van me wil laten horen. Ik begon pas te praten toen ik twee jaar was. Hoewel ik een rustig en dromerig kind was, deelde ik wat er in mij omging en zong en sprak ik vrijuit. Ik kon mensen aan het lachen maken en zij mij. Ik was bezig de ‘wereld’ te verkennen en betrok mensen daarbij door dingen te benoemen.

Jonge baby’s (tot drie maanden) hebben een sterke zuigreflex en sabbelen niet zelden op hun duim of vingers, terwijl de honger al gestild is. Borstgevoede baby’s kennen dit probleem nauwelijks, omdat ze meer hun best moeten doen om de melk eruit te krijgen, dan flesgevoede baby’s. Ook trainen ze hun tong, lippen en wangen, waar ze later profijt van hebben. Woorden leren ze makkelijker uitspreken. Een voeding aan de borst duurt algauw een kwartier tot een half uur, terwijl een fles vaak al naar een paar minuten leeg is. (Het ligt er wel aan wat voor fles en speen.Als een kind steeds een klein beetje uit de borst drinkt, duurt het korter achter elkaar)

Duimen…
Duimen zou een reden zijn om een fopspeen te geven, want dat laatste is makkelijker af te leren. Een kletsargument. Ik zie weinig kinderen de hele dag met hun duim of vingers in hun mond. Waarom dragen kinderen wél dag in, dag uit een fopspeen, en niet gewoon een half uurtje of alleen als ze gaan slapen? Een duim is ook moeilijk op te dringen. Kinderen duimen naar behoefte. Ook foetussen doen dit al. Ze kunnen zich even terug trekken of willen zichzelf kalmeren. De kans op scheve tanden is groter met een fopspeen dan met hun eigen duim.

Waarom zitten peuters en zelfs kleuters met een speen in hun mond? Zo kunnen ze zich niet verstaanbaar maken. Ja, ze kunnen het ding uit hun mond halen, maar als ze iedere keer dat ze huilen of roepen het zoethoudertje* krijgen, vatten ze dat op als: “Houd je stil.” Baby’s die dag in, dag uit iets in hun mond hebben, brabbelen minder. Er is minder interactie tussen kind en volwassene. Ook de woordenschat heeft eronder te lijden. Het kind keert in zichzelf en doet niet echt mee. Het maakt een ‘autistische’ indruk. Jonge kinderen (tot drie jaar) steken van alles in hun mond. Zo onderzoeken ze hun omgeving. Een fopspeen belemmert hun verkenningsdrang, zeker als iemand het ding meteen weer aanreikt, zodra het kind het laat vallen. Het schaadt de geestelijke ontwikkeling van een kind.

Kinderen ontwikkelen controlepatronen om hun gevoelens te onderdrukken, als hun aandacht steeds afgeleid wordt van waar het om gaat. Een koekje bij een geschaafde knie, in plaats van het kind te laten uithuilen en liefdevol op te vangen. Een fopspeen als het eigenlijk honger heeft of aandacht en nabijheid nodig heeft. De basis voor emotie-eten en verslavingen als roken. Ergens op zuigen helpt iemand om spanningen de baas te blijven.

Een ‘veilig gevoel’..?
Ook zou een speen kinderen een veilig gevoel geven. Maar een stil kind is niet per se een ontspannen kind. Vaak zit het kind gewoon op slot en zie ik angst, onzekerheid en frustratie in het gezicht. Deze kinderen jengelen meer, omdat ze niet goed hun behoeften kenbaar kunnen maken. Ook een teddybeer kan een kind geruststellen; het is een soort vriendje. Vaak durft een kind in zijn eigen bed te slapen, zolang hij zijn knuffel heeft. Het ondersteunt de stappen naar zelfredzaamheid. Een knuffelbeest kan uiteraard geen liefdevolle ouder vervangen.

Huilen is een manier om zich te bevrijden van pijn. Wanneer het liefdevol beantwoord wordt, zal het kind sneller herstellen van een valpartij, tegenslag of verlies. Kinderen die geen verdriet, angst, woede of teleurstelling mogen uiten, blijven er langer in hangen.  Ze zijn gespannen, bedrukt, droevig of boos. Er is een duidelijk verband tussen emoties onderdrukken en ziekten. Door de voortdurende en onopgeloste spanning, raakt het lichaam uitgeput en is vatbaarder voor infecties, hart- en vaatziekten en zelfs kanker. Het innerlijke alarm blijft afgaan…!

Ook kunnen kinderen depressief worden of heftige stemmingswisselingen krijgen. Hun lichaam staat onder druk en komt niet toe aan herstel. Emoties en ervaringen slaan naar binnen en worden niet gedeeld en opgelost. Soms zie ik de ouders met het ene kind een leuk contact hebben. Ze gaan in op wat hij vertelt, ze lachen samen en kunnen elkaar aankijken. Als het jongste kind contact probeert te maken, door te kraaien, roepen of huilen, krijgt het alleen een speen in zijn mond gestopt en verder geen aandacht.

Onlangs zag ik twee leidsters met wandelwagens waar wel zes kinderen in pasten. De kinderen keken angstig. De twee meiden waren in gesprek, zonder naar de kinderen om te kijken. Misschien was het van de kinderopvang of waren het uit huis geplaatste kinderen, dat weet ik niet. Een baby van 6-8 maanden begon erbarmelijk te huilen. De vrouw duwde met kracht (wat voor een kind geweld is) een neptepel in zijn mond. Het kind kreeg het zwijgen opgelegd, in plaats van troost. Mijn hart huilt bij zulke gevoelloosheid.

Gezien en gehoord worden…
Ik zei nog: “Kinderen missen verbondenheid in hun leven. Ze willen gezien en gehoord worden.” De jonge vrouw glimlachte slechts arrogant en knikte. Wie heeft verzonnen dat een stuk siliconen of rubber (met een plastic kap om inslikken te voorkomen), liefdevolle nabijheid kan vervangen? Waarom zou je trouwens dit dierbare gezichtje willen afdekken? Het ziet er niet uit, alsof er een pleister voor zit. Of weet ik gewoon niet waarover ik praat?

Foppen betekent feitelijk ‘in de maling nemen.’ Als kinderen ergens op sabbelen, hebben ze misschien wel honger. Een namaaktepel kan hongergevoelens onderdrukken en wordt ook vaak gebruikt om de tijd tussen twee voedingen te overbruggen. Als de baby minder vaak aangelegd wordt of zelfs nog niet goed heeft leren drinken, komt de borstvoeding ook in het gedrang. De melkproductie is namelijk een kwestie van vraag en aanbod. Hoe vaker het kind mag drinken, hoe eerder er weer melk aangemaakt wordt.

Veel lactatiekundigen hebben dan ook bedenkingen bij het gebruik van de speen. Baby’s die steeds ‘gefopt’ worden, vragen minder vaak om een voeding en blijken ook minder lang borstvoeding te krijgen. Moedermelk blijft de beste voeding, het is perfect afgestemd op de behoeften van het kind. Het beschermt het kind tegen ziektekiemen en ondersteunt het immuunsysteem. Het ondersteunt de band tussen moeder en kind, door het huid-op-huidcontact. Het kan echt een rustmoment zijn. Er is aandacht voor elkaar, een moeder kan het kind niet in een wipstoeltje laten zitten. Binnen natuurvolkeren hebben baby’s vaker de borst tot hun beschikking. In veel gevallen kunnen ze naar behoefte drinken. Daar krijgen kinderen ook twee jaar of langer borstvoeding.

Een fopspeen zou de kans op wiegendood verkleinen..
Misschien omdat het kind door de neus ademhaalt of omdat het rustiger in slaap valt (niet zichzelf in slaap huilt). Deze wonderbaarlijke eigenschap is echter nooit bewezen. Van moedermelk is wel bewezen dat het beschermt tegen wiegendood en een fopspeen brengt de borstvoeding juist in gevaar. Ook ouders worden gefopt. Een speen lijkt een onmisbaar hulpmiddel, waar het in werkelijkheid een repressiemiddel blijkt te zijn. Kinderen raken snel gewend aan hun speen en ‘kunnen’ dan niet meer zonder. Raken ze het kwijt, gaan ze huilen en willen ze niet slapen voordat de ouder het ding terug gevonden heeft.

Sommige kinderen (ook kleuters) willen hun speen ook overdag niet meer afstaan. Het is een verslaving, die een gepaste behandeling verdient. Hoe kan een kind het beste afkicken? In plaats van de namaaktepel te geven om honger of verdriet te stillen, het kind liefde, voeding en aandacht geven. Kinderen laten weten dat ze hun gevoelens mogen uiten, echt luisteren en hun ervaringen en uitingen serieus nemen. Liefdevolle armen doen meer wonderen dan een lapmiddel. Een verslaving afwennen kan ‘cold turkey’ of stapje voor stapje.

Het onding weggooien of het alleen nog op bepaalde momenten geven en het steeds verder afbouwen. Het kind uitleggen waarom het geen speen nodig heeft. De ouders kunnen begrip tonen als het kind om z’n speen vraagt, maar erop vertrouwen dat zij op de goede weg zijn en het kind beter af is zonder. Welke tactiek het beste is, ligt ook aan de situatie en aan het kind. Een baby wil niets liever dan warmte, affectie en nabijheid. Moeders huid voelen en haar hartslag en stem horen. Warme melk uit háár borst. De kleine voelt zich nog één met de moeder.

Later willen kinderen deelnemen aan het sociale leven. Zij willen samen kletsen, lachen en zingen. Ook tranen van een kind maken iets duidelijk. Wat kinderen ons te vertellen hebben, kan heel leerzaam zijn. Zij zijn puur en eerlijk en houden ons ook een spiegel voor. Zij reageren op onze gevoelens, houding en leefwijze. Die imiteren ze of ze laten juist zien hoe het anders kan. Een eigenwijs kind met een sterke wil, laat ons zien dat we ook meer ons eigen gang mogen gaan en voor onszelf op mogen komen. Als we in die spiegel willen kijken.