Driehoektraining

Kinderen die fysiek-agressief gedrag vertonen zijn meestal niet geliefd onder medeleerlingen, maar in sommige klassen toch geliefder dan in andere. Wanneer meerdere klasgenoten hetzelfde gedrag vertonen worden ze sympathieker gevonden. Dat geldt ook voor klassen waar de kinderen in het algemeen positief zijn over de medeleerlingen in de klas, alsof de algehele sfeer compenseert voor het agressieve gedrag. Agressiviteit leidt dus niet automatisch tot impopulariteit: hoe geliefd een leerling bij zijn of haar klasgenoten is, hangt samen met het sociale klimaat in de klas.

Kinderen kunnen in plaats van fysiek-agressief ook relationeel-agressief gedrag vertonen: roddelen, buitensluiten, chanteren enzovoort. Ook voor dit type gedrag blijkt er samenhang te zijn met het sociale klimaat: relationeel-agressief gedrag draagt bij aan iemands populariteit onder klasgenoten wanneer de norm in die klas behulpzaam en betrokken is.

Status in de groep is dynamisch gegeven

Uit het voorgaande blijkt dat (pro- dan wel anti-)sociaal gedrag en iemands status in de groep, dynamische kenmerken zijn die afhangen van de schoolcontext. In deze dynamiek speelt ook de leerkracht/kind-relatie een rol. Of een kind een positieve of negatieve relatie met de leraar heeft –zoals ervaren door de klasgenoten-, is meer bepalend voor hoe een kind ‘ligt in de groep’ dan het gedrag van het kind zelf. De leerkracht is dus een belangrijke (f)actor bij de sociale positie van leerlingen.

Onderzoek op AERA-congres

Toon Cillesen (Radboud Universiteit) en Marloes Hendrickx (Universiteit Utrecht) presenteren deze onderzoeksresultaten samen met collega’s tijdens het jaarlijkse congres van de American Educational Research Association (AERA), dat donderdag 16 april begint en vier dagen duurt. Ze komen voort uit het NRO-onderzoeksproject ‘Children’s Social Competence and Classroom Social Climate in Primary Education’ dat zich richt op de groepen 7 en 8 in het primair onderwijs.
Op voordracht van de NRO Programmaraad voor fundamenteel onderwijsonderzoek verzorgen de onderzoekers op 18 april 2015 de AERA-sessie ‘Peers, teachers, and classroom social dynamics’. Vanaf 2016 komt ook het praktijk- en beleidsgericht onderwijsonderzoek in aanmerking voor het jaarlijkse NRO-slot op de AERA.

Meer informatie

• dr. Theo Wubbels (UU), t.wubbels@uu.nl